Enkelverzwikking (inversietrauma enkel)
Klacht:
Klachten na een enkelverzwikking bestaan uit pijn, zwelling, stijfheid en een verminderde belastbaarheid van de enkel. De mate van de klachten is afhankelijk van de ernst van het letsel. Bij een lichte verzwikking is er weinig pijn. Er ontstaat een lichte zwelling en u kunt nog wel op de enkel staan. Wanneer er sprake is van een gedeeltelijke of totale scheuring van één of meerder banden is de pijn meestal erger en ontstaat er een flinke zwelling met een bloeduitstorting. Het is hierbij vaak bijna niet mogelijk om de enkel te belasten.
Aandoening:
De enkel wordt verstevigd door gewrichtskapsel, pezen en banden die de enkelvork met de voetwortel verbinden en zorgen voor stabiliteit van het enkelgewricht. Bij een enkelverzwikking klapt de voet naar binnen terwijl het been wordt belast. Hierdoor kunnen diverse letsels ontstaan, waarbij meestal de buitenste enkelbanden zijn aangedaan. Bij de inscheuring van een enkelband spreekt men van een enkeldistorsie. Als de enkelband doorscheurt spreekt men van een ruptuur.
Door de pijn en zwelling kan het onderscheid tussen een distorsie of ruptuur vaak niet direct gemaakt worden. De enkel dient daarom een week na het trauma nogmaals onderzocht te worden. Als er verdenking bestaat op een fractuur (botbreuk) kan eventueel een röntgenfoto gemaakt worden.
Oorzaken:
In Nederland treden jaarlijks zo’n 600.000 enkelverzwikkingen per jaar op, waarvan 140.000 tijdens sportbeoefening. Een enkelverzwikking komt het meest voor bij jonge mannen (15-35 jaar) en vooral bij voetbal. Andere risico sporten zijn: handbal, hockey, atletiek, basketbal, volleybal en (kunst)schaatsen.
Onderliggende factoren kunnen een enkelverstuiking in de hand werken. Dit kunnen aan het lichaam gerelateerde eigenschappen zijn (= intrinsiek), maar ook omgevingsfactoren (= extrinsiek).
Intrinsiek:
Slechte propriocepsis: de terugkoppeling van lichaamspositie naar het centrale zenuwstelsel waardoor verminderde balans.
Enkelverzwikking in de voorgeschiedenis
Extrinstiek:
Intensieve sportbeoefening: met name explosieve activiteiten zoals springen, sprinten, wenden en keren.
Type ondergrond: bv. De kans op enkelletsel bij voetballers is hoger bij het spelen op kunstgras dan bij het spelen op gras.
Behandeling:
Voor de behandeling van een enkelverzwikking maakt het geen verschil of er sprake is van een distorsie (inscheuring) of ruptuur (totale scheur) van de enkelbanden.
Het is belangrijk dat u direct na de enkelverstuiking de enkel koelt met ijs en compressie geeft door middel van een drukverband of tubigrip, en het been zoveel mogelijk hoog legt. De enkel mag de eerste dagen al binnen de pijngrens actief bewogen en belast worden. Vanaf de tweede dag dient de enkel beschermd te worden met behulp van een brace.
Een enkelverzwikking geneest in de meeste gevallen volledig. Echter is er gedurende minimaal 3 maanden een grotere kans op nieuwe enkel verstuiking omdat de spieren altijd iets zwakker zijn door inactiviteit en pijn. Ook kan het zijn dat de zenuwuiteinden die door de enkelbanden lopen beschadigd zijn, waardoor de voetspieren niet snel genoeg aangestuurd worden, bijvoorbeeld bij het corrigeren van de voet op een oneffen ondergrond.
Oefentherapie:
De behandeling van een enkelverzwikking is erop gericht de beweeglijkheid van de enkel te herstellen (zie instructiefolder rekoefeningen onderbeenspieren), en de coördinatie en stabiliteit van de spieren rondom de enkel te verbeteren (zie instructiefolder stabiliteitsoefeningen enkel en onderbeenspieren). Ook dient aandacht besteed te worden aan het onderhouden van de kracht van de bovenbeenspieren (zie instructiefolder versterkende oefeningen bovenbeenspieren).
Trainingsherstel:
Vanaf 1 week na het letsel kunt u beginnen met onbelast fietsen op een hometrainer). Afhankelijk van de ernst van het letsel kunt u na 2-4 weken weer gaan werken aan trainingsherstel (met brace!). Daarbij dienen de coördinatie oefeningen voortgezet te worden. Begin bij hardlopen met lopen op rechte vlakke ondergrond en voer het tempo geleidelijk op. Als dit goed gaat, dan kunt u draaibewegingen en bochten gaan lopen. Indien u een balsport doet, kunt u als het lopen goed gaat starten met oefenvormen met een bal. Train minimaal 1 week met de bal voordat u in de trainingen gaat instromen, en bouw de trainingen langzaam op voordat u wedstrijden gaat spelen.
Medicijnen:
Medicijnen hebben geen plek in de behandeling van enkeldistories. Eventueel kunnen paracetamol of ibuprofen tegen de pijn kunnen worden ingenomen.
Voorkomen van een enkelverzwikking:
In 20 tot 50% van de gevallen blijven er na een enkelverzwikking klachten bestaan van pijn of instabiliteit. Het voorkomen van nog een enkelverzwikking is hierbij belangrijk om verdere schade aan de banden te voorkomen. Hieronder staan verschillende maatregelen die genomen kunnen worden om langdurige klachten en herhaling van een enkelbandletsel te voorkomen:
Enkeltape
Enkeltape kan helpen de enkel te beschermen tegen een verzwikking. Het voordeel van tape is dat het veel steun geeft en dat door de druk op het enkelgewricht de spierreflexen sneller optreden. Het nadeel is dat de steun bij het sporten heel snel afneemt waarna tape vrijwel geen stevigheid meer biedt.
Enkelbrace
Een enkelbrace is zeer stevig omdat het harde (plastic of metalen) delen bevat, en geeft goede bescherming tegen een verzwikking. Het wordt dan ook aanbevolen om tijdens het sporten gedurende 3 tot 6 maanden na de verzwikking een brace te dragen. Nadelen van een brace zijn dat de stevigheid belemmerend kan werken op de beweeglijkheid van de voet, en dat een brace niet altijd makkelijk in de sportschoen past.
Om een volgende enkelverzwikking te voorkomen is het aan te bevelen om gedurende minimaal 3 tot 6 maanden na de verzwikking door te gaan met oefeningen gericht op het verbeteren van de stabiliteit en coördinatie van de enkel en onderbeenspieren. Eventueel kan een fysiotherapeut helpen bij het correct uitvoeren van de oefeningen en het genezingsproces begeleiden.
Wil je teruggebeld worden?
Door het invullen van het contactformulier ga je akkoord met onze privacy policy.